Każdego roku w najbardziej upalne dni pojawia się wizja blackoutów. Braki prądu są wynikiem ogromnego zapotrzebowania energetycznego klimatyzacji. Nie pomaga fakt, że gdy brakuje wody, elektrownie mogą przestać pracować. W 2022 r. susza w Polsce jest realnym się, że problemem może być nie tylko wzmożone zapotrzebowanie na prąd, wynikające z utrzymujących się temperatur. Utrudniona jest sama produkcja energii, wynikająca z braku odpowiedniej ilości paliwa, w tym przypadku węgla. Sprawa stała się na tyle głośna, że firma Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE), operator sieci, postanowiła się do niej odnieść. W swoim krótkim oświadczeniu poinformowała: Nie oznacza to jednak, że blackoutów w Polsce na pewno nie będzie. Mówi się o tym głównie kontekście okresu zimowego, w którym rzeczywiście może zabraknąć węgla, co wymusi przestoje w elektrowniach. Choć spółki energetyczne zapewniają, że mają podpisane kontrakty na dostawy, to równocześnie nikt nie jest pewien, że zakupiony węgiel zostanie dostarczony w zakładanym terminie. Europa się przygotowała? 12 listopada 2021 r. Austria przeprowadziła ćwiczenia pod nazwą "Energie 21". Administracja, wraz z dostawcami energii, sprawdzali sposoby i scenariusze działań w razie niedoborów i przerw w dostawie energii elektrycznej w kraju. W idealnym scenariuszu taka sytuacja nie powinna odbić się na samych mieszkańcach, którzy od prądu są odcinani jako ostatni i tylko w przypadku naprawdę poważnej awarii, który doprowadziłby do całkowitego blackoutu. Foto: Antonio Guillem / Shutterstock Niemcy również instruują swoich mieszkańców, jak działać w razie problemów z dostawami energii. Obrona Cywilna Północnej Westfalii wydała instrukcje, w których informuje, jak zachować się w razie braku prądu i jakie skutki może wywołać blackout. Mieszkańcy zostali poinformowani o tym, by magazynować wodę. Blackout w Polsce? W Polsce sytuacja nie jest krytyczna, chociaż duże dobowe wahania produkcji energii, związane z rosnącą popularnością instalacji fotowoltaicznych, już teraz stanowią duży problem dla krajowej sieci elektroenergetycznej. Ta nie jest bowiem przystosowana do tak dużych zmian, przez co jednym z rozwiązań jest odłączanie prosumentów od sieci, jest to łatwiejsze niż wyłączanie i włączanie bloków elektrowni węglowych. Polska zdaje się więc po drugiej stronie barykady i cierpieć na nadwyżkę prądu, której nie jest w stanie "przepracować". Nie jest to jednak sytuacja idealna, ponieważ może doprowadzić do awarii sieci i lokalnych blackoutów. Również pogoda ma na to ogromny wpływ. W czasie upałów zapotrzebowanie energetyczne rośnie. Każdy w domu chce mieć bowiem jak najchłodniej, a w tym celu uruchamia klimatyzatory, klimatory i wiatraki. Łącznie to setki tysięcy dodatkowych urządzeń, które pobierają prąd, głównie w dzień. Foto: Yevhen Prozhyrko / Shutterstock Jednak także zimą pogoda może być ogromnym problemem. Jednym z koronnych przykładów jest Szczecin, w którym blackout nastąpił 8 kwietnia 2008 r. Intensywne opady ciężkiego i lepkiego śniegu, w temperaturze około 0 st. C, sprawiły, że linie energetyczne były mocno napięte pod jego ciężarem. Zbiegło się to z porywistym wiatrem. Doprowadziło to do wywrócenia słupów podtrzymujących linie energetyczne, w wyniku czego dwie główne linie przesyłające prąd do znacznej części województwa zachodniopomorskiego zostały zerwane. Szczecin i większość miast w regionie zostały całkowicie odcięte od prądu. Należy również pamiętać, że nie powinniśmy dbać o zabezpieczenia, gdy już coś się wydarzy, a – podobnie jak Austria i Niemcy – myśleć o nich zawczasu, zanim ogarnie nas panika. Zwłaszcza że specjaliści i przedstawiciele hurtowni oraz sklepów już teraz informują media o tym, że pojawiło się zwiększone zainteresowanie agregatami prądotwórczymi, jednak głównie ze strony zakładów produkcji i sklepów. W razie problemów z dostawami energii to właśnie największe zakłady zostaną odcięte od prądu jako pierwsze, pozwalając na największe chwilowe oszczędności. Jak się przygotować na blackout? Należy pamiętać, że blackout to nie tylko brak prądu w gniazdkach, ale też brak dostępu do wielu innych mediów, które za sprawą prądu docierają do nas w innej formie. Mowa tu o wodzie, gazie czy internecie, a nawet sygnale telefonii komórkowej, jeżeli nadajniki zostaną odłączone od sieci, stracimy całkowicie zasięg. Poniżej znajdziecie zestawienie rzeczy, o których warto pamiętać, przygotowując się na najgorszy możliwy scenariusz, a więc spędzenie czasu bez energii. Woda – bez prądu nie działają miejskie pompy, nie ma więc wody w kranie. Warto mieć więc zawsze jakiś zapas w postaci wody butelkowanej bądź nawet deszczówki, jeżeli mieszkamy w domu jednorodzinnym. Woda będzie jednym z pierwszych produktów, którego zabraknie w sklepach, jeżeli przestanie płynąć z naszych kranów. W sytuacji awaryjnej pamiętajcie, że zapas kilku litrów wody pozostać powinien w… spłuczce. Jeżeli woda okaże się niezbędna, może to być jej całkiem dobre źródło. Foto: Bartlomiej Magierowski / East News Gotówka – nie działają terminale płatnicze i bankomaty. Przelew na telefon również nie zadziała, gdy nie mamy dostępu do sieci. Jeżeli chcemy coś kupić, pozostaje gotówka. Chociaż trochę pieniędzy w formie fizycznej warto mieć, by w razie problemów móc zakupić najpotrzebniejsze rzeczy w otwartych sklepach. Ogrzewanie – zimą największym zagrożeniem związanym z brakiem prądu jest możliwość odcięcia ogrzewania. Jeżeli kotłownie i gazownie przestaną działać, kaloryfery pozostaną zimne. W tej sytuacji najlepszym rozwiązaniem są kominki i piece, ale w mieszkaniach staje się to problematyczne. W takim przypadku najlepiej zebrać wszystkich domowników w jednym możliwie niewielkim pomieszczeniu. Można je dogrzać zarówno świecami, jak i palnikiem turystycznym. Dobrym pomysłem mogą być również biokominki na etanol. Niemniej, warto mieć przygotowane ciepłe koce lub nawet śpiwory. W razie kryzysu w sukurs przyjść może również samochód. Foto: Pheelings media / Shutterstock Samochód to świetne źródło prądu, ciepła i klimatyzacji – samochód jest dosłownie agregatem prądotwórczym z gniazdkami, klimatyzacją i ogrzewaniem. Dopóki mamy w baku paliwo, dopóty będziemy mogli się ogrzać i zasilić prądem przeróżne sprzęty. Warto przy tym zadbać o przetwornicę z 12 V na 230 V, dzięki czemu z samochodu zasilimy domowe sprzęty, jak chociażby lodówkę. Należy pamiętać, że stojące auto na biegu jałowym, w zależności od typu i silnika, spalać będzie od 0,5 do ponad 2 l paliwa na godzinę. Światło – nie potrzebujemy go dużo. Jedna dobra latarka powinna wystarczyć do oświetlenia pokoju, a dodatkowe do przemieszczania się po domu. Warto upewnić się, by przynajmniej jedna z latarek działała na baterie, a ich zapas był przygotowany. Zawsze dobrze sprawdzą się także świecie, które – poza światłem – oddają również nieco cennego ciepła. Foto: stux / Pixabay Przygotowanie jedzenia – najlepszym rozwiązaniem jest tu palnik turystyczny zasilany gazem, etanolem lub spirytusem. Pozwoli on również się ogrzać. Opcjonalnie ciepły posiłek możemy przygotować na kuchenkach elektrycznych lub w czajnikach elektrycznych zasilanych z gniazda samochodowego. Prąd z agregatu – agregaty prądotwórcze są rozwiązaniem wydajnym, o ile mamy zapas paliwa do ich zasilania. Nie są też wygodne do korzystania z nich w bloku – raczej nie ma tam miejsca na ich codzienne składowanie. W przypadku domów wolnostojących jest to jednak sensowna opcja. Tutaj wyróżnić możemy dwa rodzaje agregatów o mniejszej mocy, do zasilenia kilku sprzętów i o większej mocy, zdolne zasilić w energię cały dom jednorodzinny. Te pierwsze to koszt od kilkuset złotych do kilku tys. zł. Za te drugie zapłacimy około 12-14 tys. zł. Foto: canoniroff / Shutterstock Stacje zasilania/stacje ładujące – to po prostu "bardzo duże powerbanki". Zamiast wyłącznie portów USB, znajdziemy w nich gniazda z napięciem 5, 12, a nawet 20 V i z mocą wyjściową od 100 do nawet 2000 W. Tego typu stacje zasilania posłużą nam do uruchomienia wielu turystycznych sprzętów, jak chociażby elektrycznych kuchenek. Do wielu modeli dokupić można albo dokładane są w zestawie, panele fotowoltaiczne. Ich wydajność nie jest duża, ale pozwoli na wyprodukowanie nieco energii w kryzysowej sytuacji. Własny prąd z fotowoltaiki – optymalne rozwiązanie, zwłaszcza jeżeli fotowoltaika dostarcza nam zarówno prąd do gniazdek, jak i odpowiada za ogrzewanie… o ile mamy wodę. Warto jednak mieć na uwadze, że panele działać będą jedynie przy odpowiednim nasłonecznieniu. Blackout w nocy sprawi, że nie odzyskamy nadwyżek prądu. Możemy je co najwyżej zmagazynować. Banki energii – służą do tego np. banki energii, przygotowywane specjalnie pod instalacje fotowoltaiczne. Nie oddajemy wtedy nadwyżek energii do sieci elektroenergetycznej, ale przechowujemy je w domowych bateriach dużej pojemności. Alternatywnie możemy fotowoltaiką ładować także baterie w elektrycznym samochodzie i stacjach zasilania, które także są dobrymi bankami energii. Powerbanki – klasyczny powerbank to również dobre rozwiązanie na wypadek blackoutu. Jeżeli brak prądu to dla nas głównie nuda, możliwość pogrania na telefonie lub tablecie (albo obejrzenia seriali pobranych offline!) to świetna opcja. Zwłaszcza że dobrym powerbankiem naładujemy przeciętny smartfon nawet kilka razy. Foto: Meizu Zapasowe baterie – jeżeli wasz laptop ma wymienialną baterię, można dokupić drugą i trzymać ją naładowaną na czarną godzinę. W razie braku możliwości doładowania laptopa może nam to dać kilka godzin dodatkowej pracy na urządzeniu. Dynamo – w ostateczności źródłem energii możemy być my sami. Wystarczy tylko… pokręcić korbą. Odradzamy jednak kupowania dynam za grosze – dobre ładowarki ręczne z korbą, dające stabilne zasilanie do nawet 30 W, kosztują około 200 zł. Istnieją także na rynku rowery stacjonarne z dynamem, które w razie awarii prądu mogą nam posłużyć do podładowania telefonów lub innych urządzeń.